Çevremde yaşı kaç olursa olsun hemen hemen her çocuğun elinde bir akıllı telefon ya da tablet var. Cep telefonundan seyahatte olduğumuz zamanlarda aile büyükleriyle görüntülü konuşmak ve arkadaşlarıyla çektiğimiz fotoğraflarına bakmak dışında oğlum teknolojiyle haşır neşir olmadı henüz. Bizler teknolojiyle ve Internet ile çok geç tanışmış olsak da, oğlum bizi çalışırken bilgisayar başında ya da arkadaşlarını cep telefonuyla oyun oynarken, çizgi film izlerken görüyor. Oğlumu teknolojiyle tanıştırmandan önce teknolojinin faydaları ve zararları hakkında kafamda bir sürü soru var. Bu hafta sonu ilk defa Kadir Has Üniversitesi Cibali Kampüsü’nde düzenlenecek olan, çocukların ve gençlerin teknolojiyi kullanırken üretmelerini de destekleyen, aynı zamanda ebeveynleri de bilgilendirme amaçlı “Çocuklar İçin Bilişim Zirvesi” konuşmacılarıyla konuyu masaya yatırdık.
Çocuklar okul öncesi dönemde bilgisayar ve Internetle tanışıyor
Türkiye İstatistik Kurumu’nun araştırmasına göre, ülkemizde 6-15 yaş çocukların yüzde 60,5’i bilgisayar, yüzde 50,8’i internet, yüzde 24,3’ü cep telefonu kullanıyor. Türkiye’de bilgisayar kullanma yaşı 8’e, cep telefonu kullanma yaşı ise 10’a düşmüş durumda. Çocuklarımız çok küçük yaşlardan itibaren teknolojiyi kullanmaya başlıyor.Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Uzmanı Dr. Meltem Kora çocuklarımızın teknolojiyi doğru ve yerinde kullanmaları için neler yapmamız gerektiğini şöyle açıklıyor; “2-6 yaş grubunda teknoloji eğitsel oyun biçiminde çocukların bellek, el-göz koordinasyon, problem çözme alanında, dil öğrenme, yazı çalışmaları yapma, ses tanıma gibi pek çok işlevde yararlı olabilir. Ancak okul öncesi dönemde telefon kullanımı ve sosyal medya kullanımı kesinlikle özendirilmemeli. 6-12 yaş grubu için de eğitsel teknoloji kullanımı önemli. Sosyal medya ve Internet kullanımında ise ailelerin ve eğitimcilerin denetim ve düzenlemeler yapmaları gerekiyor. Sosyal paylaşım sitelerinde nelerin paylaşabileceği, kişisel bilgilerin ve resimlerin paylaşılması sınırları, arkadaşlarla konuşma stilleri, küfür kullanımı gibi konuların üzerinde özenle durulması gerekiyor. Akran şiddetinin sanal ortamda devamı, pornografi ve yasadışı kullanımlarla karşılaşma gibi konular hakkında da çocuklarımızbilgilendirmeli ve uyarmalıyız. Facebook depresyonu, seksting, sanal kişilikler, internet dolandırıcılığı, veri ve kimlik hırsızlığı gibi kavramlar hakkında öncelikle ebeveynler bilgi sahibi olmalı.
İhtiyaç ve görevlerini aksatıyorsa, teknolojiyi fazla kullanıyor olabilir
Gittiğim her restoranda elinde tablet oyun oynayarak ya da film izleyerek yemek yiyen çocuklar görüyorum. Ne yediklerinin farkındalar, ne de çevrelerinde olup bitenlerin. Gözlemlediğim çocukların teknolojiyi fazla kullanıp kullanmadıklarını düşünüyorum. Kora; “Okul çocuklarına günde en fazla doksan dakika bilgisayar kullanımını öneriyoruz. Uyku saatinden en az bir saat önce çocuğun ekran başından kalkmasını sağlamak gerekiyor. Çocuğunuz eğer oyun oynamak, aile ile vakit geçirmek ya da ders çalışıp uyumak yerine teknoloji kullanımına daha çok zaman harcıyor ve görevlerini aksatıyorsa problem var demektir” diyor. Yoğun oyun oynama sebebiyle ders çalışamama, uyku uyumama, ders başarısızlıkları yaşama gibi sorunlardan başlamak üzere internet üzerinden oynanan oyunlarda para kaybetme, online kumar sitelerine girmeye kadar uzanan sorunlar görülebilir. Peki ailelerin nelere dikkat etmesi gerekiyor? “Örneğin, bir çocuk oyun siteleri için devamlı para istiyorsa, beklenmedik büyük online harcamalar yapıyorsa, ailenin tanımadığı ve internet üzerinden tanışılan arkadaşların gerek oyun oynamada sanal ortamda, gerek “gerçek” dünyada sayısı ve isimleri sık sık değişiyorsa, riskli durumlar oluşmuş olabilir. Bu durumda ailenin sağduyusu ve denetimi önemli olacaktır” diye açıklıyor Kora.
Günlük saat sınırlaması dışında, bu tarz sorunlar yaşamamak için çocukların oynadığı oyunları ve siteleri de kontrol etmek ve sınırlamak gerekiyor. Çocuğunuzun oynadığı oyunları, izlediği filmleri ve girdiği siteleri takip edebilir, oynadığı oyunları siz de oynayarak anlamaya çalışıp çocuğunuzun neden bu oyunu ya da filmi sevdiğini öğrenmek doğru bir iletişim modeli.
Psikoterapist ve Ebeveyn Danışmanı IrisSteinfeld, doğdukları andan itibaren teknolojiyi kullanan çocuklarımızla iletişim kurabilmek, onları anlamak ve seçimlerinde yol gösterici olabilmek için nasıl davranmamız gerektiği konusuna değiniyor; “Aslında her anne baba çocuğunu çok seviyor ve gelişimi için en iyisini istiyor. Ancak bu durumu her zaman davranışlarımıza yansıtamıyoruz. Sergilediğimiz davranışlar, kısıtlamalar çocukta tam ters bir etki yaratabilir. Çocuklarımıza teknoloji ile ilgili sınır koyarken emir vererek konuşmak, yaşına uygun olmayan abartılı kurallar koymak, ceza vermek, yargılamak onları olumsuz etkileyebiliyor. Onun yerine destekleyici bir yaklaşım benimsemek, şeffaf olmak, sevgimizi göstermek ve olaylara karşı hissettiklerimizi ifade eden BEN dili kullanmak çocuklarımızın özgüven ve temel güven duygularıyla büyümesine yardımcı olacaktır.”
Çocuklarımızın bağ kurma, sevilme, dinlenme ve paylaşma ihtiyaçlarını teknolojiyle gidermeleri yerine, bu ihtiyaçlarını aileleriyle giderebilmeleri için onlara yol göstermemiz gerekiyor.
________________________________________________________________________
BİLGİ: Bilişim Zirvesi tarafından yapılan araştırma sonuçlarına göre ise; aileler teknoloji kullanımını çocukları için zararlı görmediği gibi, bilişim eğitiminin ilkokulda verilmesini istiyor. Araştırma sonucuna göre ailelerin yüzde 84,91’i çocuklarının teknoloji eğitimi almasını isterken ailelerin yüzde 80,77’si çocuklarını gönderecekleri okulu seçerken bilişim eğitimi verilmesinin seçimlerini olumlu yönde etkileyeceğini belirtiyor.
Çocukların Tercihi Oyun ve Tablet: Araştırmaya göre ailelerin yüzde 84,91’i araştırma, yüzde 82,08’i sosyal medya, yüzde 76,42’si gazete okumak için teknolojiden faydalanırken; çocukların yüzde 84,31’i oyun oynamak, yüzde 56,86’sı film izlemek, yüzde 50,98’ise eğitim amaçlı faydalanıyor.
Konuşmacılar arasında yer alan, Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Uzmanı Dr. Meltem Kora zirvede, Dijital Dünyaya Doğan Çocukların Ruhsal Gelişimi ve Sağlığı başlığı altında bilgi paylaşımında bulunacak. IrisSteinfeld, Psikoterapist – Ebeveyn Danışmanı – Psikoterapist, Ebeveyn Danışmanı IrisSteinfeld, 24 Mayıs Pazar günü saat 10:00’daki oturumunda, Teknolojiye Doğan Çocuklarla İletişim konusunu ele alacak.
Eğitim, güvenlik, teknoloji, sağlık, gelecek, sanat ve eğlence ana kategorilerinde de uzman konuşmacıların katılımları ile ailelere yeni bir bakış açısı sunacak olan Çocuklar için Bilişim Zirvesi’ne katılım herkese açık ve bedelsiz. Tek yapılması gereken www.bzcocuk.com adresinden online kayıt yaptırmak.
Not: Bu yazı 23 Mayıs 2015 tarihli Milliyet Cumartesi ekinde yayınlanmıştır.
Bir cevap yazın