Vakit geldi. Evet, artık bezi bırakma zamanımız geldi. Oğlum tuvaleti geldiğini söylemeye başladı. Önce bir lazımlık aldık, evde ne kadar oyuncak ayı varsa hepsi çişini kakasını lazımlığa yaptı, bu sayede lazımlığın varlığına alıştık. Tuvalet eğitimi ile ilgili çocuk kitaplarını da okuduk. Bu süreçte ara ara lazımlığa oturduğumuzda oğlumu motive edecek şeyler söyledim. Şimdi sıra bezle vedalaşmaya geldi. Yaz bitmeden, okullar açılmadan bezi bırakmayı umuyoruz. Oğlum çişinin geldiğini söylemeye başlayınca tuvalet eğitimi konusunda nasıl bir yol izlememiz gerektiğini Uzman Psikolog Iraz Toros Suman’a danıştım.
Çocuğumuza kaç yaşından itibaren tuvalet eğitimi vermemiz gerektiğini sorduğumda Suman; “Tuvalet eğitiminin yaşı çocuktan çocuğa değişir ve çocuğu ile sağlıklı bağlar kuran her ebeveyn vakti geldiğinde çocuğunun verdiği işaretleri okuyarak tuvalet eğitimine hazır olup olmadığını anlayabilir. Her çocuğun farklı yaşamsal alışkanlıkları ve işaretleri vardır. Yaş için de aynı şekilde kesin bir aralıktan bahsetmek mümkün değildir” diyor. Ancak çok erken başlatılan tuvalet eğitiminin çocukta öncelik sırasını değiştireceğinden çocuk açısından stresli olabileceğinin de altını çiziyor.
Tuvalet eğitimi sırasında çocuğunuzu utandırmayın
Tuvalet eğitimi verirken en çok dikkat etmemiz gereken konunun bu eğitimi almaya hazır olmadığını belli eden veya reddeden çocuğa saygı duymak ve eğitime ara vermek olması gerektiğini belirten Suman tuvalet eğitiminde ödül ve ceza verilmemesi gerektiğini ve çocuğumuzun hızlıca bu değişime hazır olmasını beklemenin çok zorlayıcı olacağını vurguluyor. Buna ek olarak, Suman, çocuğumuz tuvalet alışkanlığı kazanması için çabalarken tuvalet yapma, kaka ve çiş ya da eğitim sırasında olan kazalar için “ayıp, pis, vb.” kelimeleri kullanmaktan kaçınmak gerektiğini söylüyor. Bu kelimeler çocuğumuzu utandırabilir.
Tuvalet eğitimi için lazımlık yeterli
Tuvalet eğitimi sırasında neye ihtiyacımız olacağını sorduğumda; “Tuvalete gitmek ve bez ile vedalaşmak doğal bir gelişimsel süreç. Toplumsal tüketim alışkanlıklarının bize dayattığı doğal olmayan hiçbir malzemeye bu süreçte aslında gerek yok. Tuvalete ve lavoboya erişebilmeleri için oldukça sade bir basamak ve lazımlık eğitim sürecince yeterli olacaktır.” diye yanıtlıyor Suman.
Tuvalet eğitiminin belirli bir süresi yoktur
Eğitimin belli bir süresi olmadığını söylüyor Suman; “Çocuklar zaman zaman tuvalet eğitiminin başlangıç aşamasında çiş ve kaka tutmak gibi tepkiler verebilirler. Bu tepkiler genellikle sakin ve destekleyen bir ebeveyn yaklaşımıyla kendiliğinden kaybolur. Süreç uzuyorsa ve çiş ya da kaka tutma hali çocuğun günlük yaşamdaki işlevselliğini bozmaya başlarsa bu durum psikolojik bir soruna işaret ediyor olabilir, bu durumda bir uzmandan destek alınabilir.”
Çocuğunuza güven aşılamak önemli
Hem fiziksel hem de ruhsal büyümenin önemli bir parçası olan tuvalet alışkanlığı kazanma evresinde doğal davranmak tüm aile fertleri için bu geçişi kolay kılacak, ödül ya da ceza bir süre sonra anlamını yitirecek ya da gerginlik sebebi olacaktır. Ödülün zıttı cezadır ve çocuk süreç içinde ödüllendirilmediğinde cezalandırıldığını hissedebilir. Heyecanını paylaşmak, zaman içinde tuvaleti kullanmaya alışacağını belirterek güven aşılamak ve model olmak ödül olmadan da gerekli motivasyonu yaratacaktır.
Ufak kazalar olduğunda sakin kalmak gerek
Tuvalet eğitimi sürecinde oyuna dalan ya da tuvalete gidene dek dayanamayan çocuklarda ufak kazalar yaşayabiliriz. Suman bu durumlarda sakin kalmamızı, rahatlatıcı ve destekleyici olmamızı ve çocuğumuza güvendiğimizi belli etmemiz gerektiğini söylüyor. “Bu kazalar sıklığına göre zaman zaman çok zorlayıcı olabilmektedir. O yüzden ebeveynlerin de bu döneme ruhsal olarak iyi hazırlanmaları çok önemlidir.” diyerek çocuğumuz kadar bizim de içinde bulunduğumuz ruh halinin bu eğtimi vermeye uygun olması gerektiğini belirtiyor.
Faydalı Kitaplar
– Hülya Güral’ın kaleme aldığı “Anne Çişim Var” tuvalet eğitimi için faydalı bir rehber niteliğinde. Tuvalet eğitimi için doğru zamandan eğitim sürecinde yapılan yanlışlara, lazımlık seçerken dikkat edilmesi gerekenlerden tuvaleti çocuğumuzun kullanımına hazırlama yöntemlerine kadar pek çok faydalı bilgiyi barındırıyor (Optimist)
– Mikado Yayınevi’nden çıkan “Tuvalet Eğitimi” isimli kitapta, “Tuvalet eğitiminde doğru zaman, bunun için fark edilmesi gereken işaretler, tuvalet hazırlığı için izlenmesi gereken yollar” gibi soruların cevaplarını bulacaksınız.
– Çitlembik Yayınları “Bay Bay Bezim” kitabında ailelere destek olmak amaçlı, tuvalet eğitimi gören çocuklar için eğlenceli bir hikaye sunuyor. Ali bezine veda etmesi gereken bir çocuk olmasına rağmen korkuyor, arkadaşı Sena’nın yardımıyla lazımlık kullanmaya başlıyor.
– Teo ve kaplumbağası Kamil’in tuvalet hikayesini anlatıyor “Teo’nun Kaka Kitabı”. Teo parkta arkadaşlarıyla oynarken arkadaşlarından birinin tuvalete gittiğini görüyor ve korksa da cesaretlenip bunu denemek istiyor.
Not: Bu yazı 8 Ağustos 2015 tarihli Milliyet Cumartesi ekinde yayınlanmıştır.
Bir cevap yazın